Lichtkwaliteit

Lichtkwaliteit op de werkplek bepaald in grote mate het welbevinden en productiviteit.

Licht is een zichtbare vorm van elektromagnetische straling, begrensd in het spectrum door ultraviolette straling bij kleinere golflengten en infrarood bij grotere golflengten. De NEN-EN 12464-1 norm voor binnenverlichting biedt verlichtingssterkte aanbevelingen voor verschillende binnenruimten, afgeleid van de gebruikelijke verlichtingseisen voor typische activiteiten per kamer. 

Deze norm zorgt voor een goede gezichtsscherpte bij een verscheidenheid aan taken om vermoeidheid van de ogen te voorkomen en om productiviteitsverlies en hoofdpijn te minimaliseren. Maar de norm is te beperkt en gaat voorbij aan een aantal belangrijke aspecten.

Biologische werking licht

Het licht komt het oog binnen en raakt fotoreceptoren op het netvlies: staven, kegels en intrinsiek lichtgevoelige netvliesganglioncellen (ipRGC's). Al deze cellen absorberen licht en sturen het als informatie in de vorm van elektrochemische signalen naar verschillende delen van de hersenen. Staven vergemakkelijken het perifere zicht en het zicht bij weinig licht, met een piekgevoeligheid voor groen-blauw licht (498 nm). Kegels vergemakkelijken het zicht en de kleurwaarneming overdag, en de piekgevoeligheid voor het gevoel van helderheid met dit systeem treedt op bij groen-geel licht (555 nm).

Naast het vergemakkelijken van het zicht, beïnvloedt licht het menselijk lichaam op niet-visuele wijze. Mensen en dieren hebben interne klokken die fysiologische functies synchroniseren op ongeveer een 24-uurs cyclus genaamd het circadiane ritme. Het lichaam reageert op een aantal zeitgebers - de externe signalen die de fysiologische functies op de zonnedag in deze cyclus afstemmen. Licht is de belangrijkste van deze zeitgebers, het houden van de interne klokken van het lichaam gesynchroniseerd in een proces dat bekend staat als circadiane foto-entrainment.

De ipRGC's zijn van cruciaal belang voor het circadiane systeem, het verzenden van informatie naar verschillende delen van de hersenen om reacties te veroorzaken stroomafwaarts in het lichaam. Deze cellen vertonen een piekgevoeligheid voor blauwgroen licht (≈480 nm). Met name de ipRGC's projecteren informatie naar een specifiek deel van de hersenen, de suprachiasmatische kern, om het te laten weten hoe laat het is op basis van het ontvangen licht,  en deze hoofdklok fungeert dan als een oscillator om ook klokken in perifere weefsels en organen te synchroniseren.

Meerdere fysiologische processen, waaronder die met betrekking tot alertheid, spijsvertering en slaap, worden deels gereguleerd door de variantie en wisselwerking van de hormonen die betrokken zijn bij deze cyclus. Een overweging van blootstelling aan licht is bijzonder belangrijk gezien de rol die dit speelt in de slaap, en gezien het feit dat het Instituut voor Geneeskunde rapporteert dat ongeveer 50 tot 70 miljoen Amerikaanse volwassenen een chronische slaap- of waakstoornis hebben. Verder, worden dergelijke wanorde en chronische slaapontbering geassociërd met verhoogd risico van bepaalde morbiditeiten, met inbegrip van diabetes, zwaarlijvigheid, depressie, hartaanval, hypertensie en slag.

Al het licht - niet alleen zonlicht - kan bijdragen aan circadiane foto-entrainingen. Gezien het feit dat mensen een groot deel van hun dag binnenshuis doorbrengen, kan onvoldoende verlichting of een verkeerd verlichtingsontwerp leiden tot een verschuiving van de circadiane fase, vooral als dit gepaard gaat met een ongepaste blootstelling aan licht 's nachts. Mensen zijn voortdurend gevoelig voor licht en onder normale omstandigheden zal blootstelling aan licht in de late avond/vroege ochtend onze ritmes naar voren schuiven (fasevordering), terwijl blootstelling in de late middag/vroege nacht onze ritmes terug zal schuiven (faseverschuiving). Om optimale, goed gesynchroniseerde circadiane ritmes te behouden, heeft het lichaam periodes van zowel helderheid als duisternis nodig.

Techniek

Daarnaast zijn er nog een aantal aandachtspunten voor de selectie van verlichting

Schakelelektroncia in verlichting kan zorgen voor elektrosmog in verschillende frequentiebereiken, veel meer dan op computerschermen is toegestaan, met veel harmonischen, pieken, pulsen, vervormde sinusoïdale krommingen. Een bekend probleem is een slechte Cos φ van LED armaturen door capacitieve werking, slecht ontwerp of besparing op productiekosten. Dit geeft hogere harmonische netvervuiling en veroorzaakt hoge 3e harmonische stromen.

Ook flikkerend licht in verschillende frequentiebereiken wordt (on-)bewust waargenomen. Het flikkeren van verlichting en variaties in het lichtniveau kunnen klachten veroorzaken zoals hoofdpijn, migraine, lichtgevoelige epilepsie, vermoeide ogen en concentratieverlies.

Veel lichtbronnen hebben een slecht en inhomogeen die sterk afwijken van natuurlijk licht. Onaangenaam, onbekend, koel licht met een slechte kleurweergave of een hoog blauw- en UV-gehalte in het licht

Recent worden er klachten gemeld dat LED armaturen radiofrequenties zoals DAB+ radio (180 -260MHz) en (WiFi 2400MHz) verstoren doordat de schakelelektronica hoogfrequent bijproducten produceert.

Whitepaper

Of de werking van licht hebben we een white paper geschreven

Download White Paper